ویروس‌های کامپیوتری درست مثل دزدایی هستن که بدون خبر وارد خونه‌ت می‌شن و هرج و مرج به پا می‌کنن! یکی فایلای مهمت رو پاک می‌کنه، اون یکی سیستمت رو کند می‌کنه، و بدتر از همه اینکه ممکنه اطلاعات شخصی‌ات رو بدزدن. اونا می‌تونن از هر جایی سر و کله‌شون پیدا بشه؛ یه ایمیل بی‌نام و نشان، دانلود یه برنامه از سایت‌های غیرمعتبر، یا حتی یه فلش که به خیال خودت از دوست مورد اعتمادت گرفتی. اما نترس، برای هر دردسری یه راه‌حلی هست! روش‌هایی وجود داره که می‌تونی مثل یه سپر، سیستم خودت رو از حمله این ویروس‌های مزاحم نجات بدی. در ادامه بیشتر با این ویروس ها آشنا میشیم.
ویروس کامپیوتری چیه و چه کاری می‌کنه؟
اگه حتی یه بار از کامپیوتر یا لپ‌تاپ استفاده کرده باشی، بدون شک اسم ویروس‌های کامپیوتری رو شنیدی. این موجودات کوچیک و دردسرساز بی‌خبر وارد سیستمت می‌شن و کل برنامه‌هات رو به هم می‌ریزن. حالا این ویروس‌ها چی‌کار می‌کنن؟ خب، اولش ممکنه فقط یه کندی کوچیک حس کنی، اما اگه بهشون فرصت بدی، مثل زنجیره تکثیر می‌شن و کل سیستم رو آلوده می‌کنن. نتیجه‌ش هم می‌شه هنگ کردن برنامه‌ها یا حتی قفل شدن کل سیستم.
یه نکته جالب (و شاید ناراحت‌کننده) اینه که فکر نکن اگه یه لپ‌تاپ استوک خریدی که از برندای معتبری مثل ایسوس، ایسر، دل یا توشیبا هست، دیگه خیالت از ویروس راحت باشه. همه‌ی این دستگاه‌ها در برابر ویروس‌ها آسیب‌پذیرن، حتی اگه برندشون خیلی معتبر باشه!
ویروس‌های کامپیوتری عموماً توسط هکرها طراحی می‌شن تا یا اطلاعات شخصی‌تو سرقت کنن یا سیستمت رو به دردسر بندازن. اما جالبه بدونی که همه ویروس‌ها شرور نیستن! بله، درست شنیدی. بعضی وقتا ویروس‌هایی وجود دارن که می‌تونن به فشرده‌سازی و بهینه‌سازی فایل‌ها کمک کنن، البته این نوع خیلی نادره و بیشتر باید حواست به همون ویروس‌های خطرناک باشه!
ویروس بوت سکتور
انواع ویروس‌های کامپیوتری و روش‌های خرابکاریشون
اگه می‌خوای بیشتر با انواع مختلف این ویروس‌های سرسخت و شیطنت‌هاشون آشنا بشی، بیا با هم بررسی کنیم که هر کدوم چطور به سیستم حمله می‌کنن و چه جوری می‌تونن آزاردهنده باشن.
ویروس بوت سکتور (Boot Sector Virus)
این ویروس یکی از بدترین نوع‌هاست. مستقیم میره سراغ بوت سیستم، جایی که برای راه‌اندازی سیستم کاملاً حیاتی محسوب می‌شه. اگه این ویروس وارد سیستمت بشه، عملاً بوت کردن سیستم به مشکل می‌خوره و تنها راه نجاتش فرمت کامل سیستم و پاک کردن همه‌چیزه! پس حسابی مواظب باش، چون این نوع ویروس با یه اشتباه کوچیک می‌تونه همه داده‌هات رو نابود کنه.
ویروس عمل مستقیم (Direct Action Virus)
این ویروس خیلی صریح و بی‌پرده کار خودش رو انجام می‌ده! حافظه سیستمت رو تسخیر می‌کنه و به سراغ یه سری از فایل‌های خاص میره و بهشون می‌چسبه. تا وقتی سیستمت روشنه، این ویروس هم فعاله و به کارهای شرورانش ادامه می‌ده. اما خوشبختانه این ویروس رو می‌شه راحت‌تر از بعضی از انواع دیگه پاک کرد.
ویروس ساکن (Resident Virus)
ویروس ساکن رو می‌شه یه ویروس مرموز و پنهان‌کار دونست. این ویروس وقتی وارد سیستمت بشه، توی حافظه سیستم جا خوش می‌کنه و در کمین می‌مونه. مشکل اینجاست که شناساییش کار آسونی نیست. اما جالب اینه که بعضی وقت‌ها این ویروس می‌تونه جلوی ویروس‌های دیگه رو هم بگیره! البته بهتره رو این قابلیت زیاد حساب باز نکنی.
ویروس چند بخشی (Multipartite Virus)
این ویروس حسابی همه‌کاره‌ست و می‌تونه همزمان به بوت سیستم و فایل‌های اجرایی آسیب بزنه. یعنی هر جایی که دستت برسه، این ویروس کار خودش رو انجام می‌ده و نمی‌شه راحت از شرش خلاص شد.
ویروس چندریختی (Polymorphic Virus)
اینجا با یکی از هوشمندترین ویروس‌ها طرفیم! ویروس چندریختی هر بار که تکثیر می‌شه، خودش رو تغییر می‌ده. این یعنی آنتی‌ویروس‌ها به‌سختی می‌تونن این ویروس رو شناسایی کنن، چون امضای دیجیتالی‌اش مدام عوض می‌شه. انگار خودش رو با هر بار حمله، دوباره اختراع می‌کنه!
ویروس چند مرتبه‌ای (Multipart Virus)
ویروس چند مرتبه‌ای واقعاً خوره است! هر فایلی که بهش برخورد کنه رو از بین می‌بره. این ویروس خطرناکه و تنها راه خلاص شدن ازش اینه که کل فایل‌های آلوده رو سریعاً حذف کنی، وگرنه کل سیستم به فنا میره.
ویروس ماکرو (Macro Virus)
این نوع ویروس بیشتر توی برنامه‌های آفیس مثل ورد و اکسل جا خوش می‌کنه. با باز کردن یه فایل آلوده، ویروس ماکرو به سیستم سرایت می‌کنه و می‌تونه برنامه‌های دیگه رو هم آلوده کنه. مواظب فایل‌هایی که از منابع نامعتبر دریافت می‌کنی، باش!
ویروس برنامه (Program Virus)
ویروس برنامه همونطور که از اسمش پیداست، هدف اصلیش برنامه‌ها و نرم‌افزارهای نصب‌شده روی سیستمه. این ویروس‌ها می‌تونن برنامه‌ها رو خراب کنن و دسترسی بهشون رو مختل کنن. اگه برنامه‌های حیاتی سیستمت آلوده بشن، ممکنه حتی مجبور بشی کل برنامه رو دوباره نصب کنی.
ویروس دگرریختی (Metamorphic Virus)
ویروس دگرریختی یکی از اون نوع ویروس‌هاییه که خیلی زیرکانه عمل می‌کنه. این ویروس بعد از آلوده کردن سیستم، خودش رو بازنویسی می‌کنه و عملاً ردپایی از خودش به جا نمی‌ذاره. با هر بار تکثیر، یه نسخه جدید از خودش ایجاد می‌کنه که شناساییش رو سخت‌تر می‌کنه.
ویروس زره‌پوش (Armored Virus)
این ویروس یه ترفند جالب داره؛ خودش رو به آنتی‌ویروس‌ها طوری نشون می‌ده که انگار تو یه جای دیگه از حافظه قرار داره، در حالی که توی بخشی دیگه داره خرابکاری می‌کنه! به همین خاطر شناسایی و حذف کردنش یه چالش بزرگ برای آنتی‌ویروس‌ها محسوب می‌شه.
ویروس پنهان (Stealth Virus)
ویروس پنهان از اون نوع ویروس‌هاییه که حسابی مخفی‌کاری می‌کنه. این ویروس توی عملکردهای سیستم عامل مخفی می‌شه و آنتی‌ویروس‌ها به راحتی نمی‌تونن پیداش کنن. باید خیلی حواست باشه که سیستم‌عاملت رو همیشه به‌روز نگه داری تا این ویروس نتونه جا خوش کنه.
در نهایت، برای مقابله با این ویروس‌ها همیشه باید آنتی‌ویروس به‌روز داشته باشی و از فایل‌های مشکوک و منابع ناشناس دوری کنی تا سیستمت در امان باشه.
ویروس-کامپیوتری
چطور بفهمیم کامپیوتر ویروسی شده؟
گاهی وقتا ویروس‌ها به‌طور مخفیانه وارد سیستم می‌شن و کارشون رو شروع می‌کنن، اما نشونه‌هایی هست که می‌تونی ازشون بفهمی اوضاع جالب نیست! مثلاً کند شدن غیرعادی کامپیوتر یکی از اولین علائمه. اگه دیدی سیستمت بی‌دلیل کُند شده و حتی کارهای ساده رو هم به زور انجام می‌ده، باید به ویروس شک کنی.
یکی دیگه از نشونه‌های شایع، نمایش پیام‌های عجیب و غریب روی صفحه‌ست. اگه یه دفعه با پیغام‌های تکراری و بی‌دلیل روبرو می‌شی، احتمالاً پای یه ویروس در میونه. اجرای خودکار برنامه‌ها بدون دخالت تو هم می‌تونه علامت آلوده شدن باشه. اگه دیدی برنامه‌هایی خودشون باز می‌شن، وقتشه که سیستم رو بررسی کنی. ویروس‌ها همچنین می‌تونن باعث ایجاد فایل‌ها و برنامه‌های ناشناخته توی سیستمت بشن، یا حتی فایل‌ها و برنامه‌هات رو خود به خود پاک کنن. این نشونه‌ها همگی هشداردهنده هستن که سیستمت نیاز به رسیدگی داره.
بیشتر بدانید: علت کند شدن ویندوز چیست؟
چطور از کامپیوترمون در برابر ویروس‌های کامپیوتری محافظت کنیم؟
اگه نمی‌خوای کامپیوترت تبدیل به قربانی ویروس‌های مزاحم بشه، باید دست به کار بشی و راه‌های جلوگیری از آلودگی رو یاد بگیری. ویروس‌های کامپیوتری می‌تونن هر جوری وارد سیستمت بشن، از ایمیل گرفته تا فلش‌های آلوده، و یه دفعه همه‌چیز رو به هم بریزن. پس باید حواست رو جمع کنی و چند نکته کلیدی رو برای حفاظت از سیستم در نظر بگیری. بیایید نگاهی به چند روش ساده ولی مؤثر برای مقابله با ویروس‌ها بندازیم:
کامپیوترت رو در حالت امن (Safe Mode) اجرا کن
وقتی احساس می‌کنی که سیستم آلوده شده یا داره رفتار غیرعادی از خودش نشون می‌ده، اولین کاری که می‌تونی انجام بدی اینه که سیستم رو تو حالت امن اجرا کنی. این حالت بهت اجازه می‌ده بدون اجرای برنامه‌های مشکوک و ویروسی، سیستم رو بوت کنی. با این کار، می‌تونی برنامه‌های مخرب رو مهار کنی و بعدش یه اسکن دقیق انجام بدی.
فایل‌های موقت رو حذف کن
یکی از قدم‌های ساده ولی مؤثر برای سبک‌تر کردن سیستم و آماده کردنش برای اسکن سریع‌تر، پاک کردن فایل‌های موقته. این فایل‌ها ممکنه بدون اینکه خودت متوجه بشی، کلی فضای هارد رو اشغال کرده باشن و حتی گاهی ممکنه مخفی‌گاه ویروس‌ها بشن. برای پاک کردنشون می‌تونی از ابزار Disk Cleanup ویندوز استفاده کنی و به سیستم یه نفس تازه بدی.
آنتی‌ویروس قوی نصب کن و همیشه آپدیت نگه دار
هیچ چیز مثل داشتن یه آنتی‌ویروس قوی نمی‌تونه جلوی ویروس‌ها رو بگیره. یه آنتی‌ویروس معتبر دانلود کن و نصبش کن. حتماً دقت کن که به‌روز باشه، چون ویروس‌ها هر روز به روش‌های جدیدی حمله می‌کنن و آنتی‌ویروس هم باید آماده باشه. بعد از نصب، یه اسکن کامل انجام بده تا خیالت راحت بشه که سیستم کاملاً پاکه.
نرم‌افزارها و فایل‌های آلوده رو بعد از پاک‌سازی دوباره نصب کن
بعد از اینکه سیستم رو از ویروس‌ها پاک کردی، ممکنه ببینی که بعضی از برنامه‌ها یا فایل‌ها دیگه درست کار نمی‌کنن یا حتی پاک شدن. تو این شرایط بهترین کار اینه که نرم‌افزارها و فایل‌های سالم رو دوباره نصب کنی تا مطمئن باشی همه چیز بدون مشکل پیش میره.
به ایمیل‌های ناشناس و پیوست‌ها دقت کن
یکی از رایج‌ترین راه‌های ورود ویروس‌ها از طریق ایمیل‌های مشکوکه. هیچ‌وقت به پیوست‌های ایمیل‌هایی که نمی‌شناسی اعتماد نکن! ویروس‌ها معمولاً خودشون رو تو این پیوست‌ها قایم می‌کنن و وقتی بازشون می‌کنی، سیستم آلوده می‌شه. پس همیشه قبل از باز کردن هر فایلی، دو بار فکر کن.
از سایت‌ها و منابع نامعتبر فایل دانلود نکن
اینم یه نکته مهمه که باید همیشه تو ذهن داشته باشی: هیچ‌وقت از سایت‌های ناشناس و مشکوک فایل دانلود نکن. خیلی از ویروس‌ها از همین راه وارد سیستم‌ها می‌شن. سعی کن همیشه از منابع معتبر و شناخته‌شده استفاده کنی.
آپدیت منظم سیستم‌عامل و نرم‌افزارها
حتماً سیستم‌عامل و برنامه‌های نصب‌شده رو به‌روز نگه دار. آپدیت‌ها معمولاً حاوی اصلاحات امنیتی هستن که باعث می‌شن سیستم در برابر حملات جدید مقاوم‌تر بشه.
با رعایت این چند نکته ساده، می‌تونی جلوی خیلی از ویروس‌ها و حملات رو بگیری و یه کامپیوتر سالم و امن داشته باشی. یادت نره که همیشه پیشگیری بهتر از درمانه!
کلام آخر
ویروس‌های کامپیوتری، با تمام روش‌های مختلفی که دارن، می‌تونن سیستم‌هامون رو حسابی به دردسر بندازن. از ویروس‌هایی که فقط باعث کندی سیستم می‌شن تا اونایی که می‌تونن فایل‌هامون رو پاک کنن یا حتی اطلاعات مهممون رو بدزدن، باید حواسمون باشه که هیچ سیستمی در برابرشون کاملاً ایمن نیست.
اما خبر خوب اینه که با شناخت انواع ویروس‌ها و رعایت چند تا نکته ساده مثل استفاده از آنتی‌ویروس، باز نکردن فایل‌های ناشناس و به‌روز نگه‌داشتن سیستم، می‌تونیم جلوی خیلی از این ویروس‌ها رو بگیریم. پیشگیری از ویروس‌ها اونقدر هم سخت نیست، فقط کافیه حواسمون باشه و یه سری کارهای ساده رو انجام بدیم تا سیستمی سالم و امن داشته باشیم.h
